Η βία στην οικογένεια - Γράφει η Ελένη Αλεξανδρίδου

Για τους περισσότερους ανθρώπους η οικογένεια και το σπίτι είναι ένα ήρεμο μέρος, ένα ασφαλές λιμάνι ή ένα καταφύγιο. Αυτή η σιγουριά είναι βαθιά στο μυαλό των περισσοτέρων από εμάς διαμορφωμένη με εικόνες και αντιλήψεις, όμορφες και θετικές. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που κάτι τέτοιο δεν ισχύει τόσο. Και ίσως δεν είναι και ρεαλιστική η απεικόνιση αυτής και μόνο της πραγματικότητας. Στην οικογένεια βιώνονται πολλά και ανάμεικτα συναισθήματα που εκφράζονται με πολλούς και διάφορους τρόπους και συμπεριφορές. Όταν, όμως, ο τρόπος έκφρασης είναι ακραίος, βίαιος, που απειλητικός για τη σωματική, συναισθηματική και πνευματική υγεία και ευεξία, τότε πρέπει να αντιμετωπίζονται δραστικά.

Η βία στο σπίτι (ή αλλιώς η ενδοοικογενειακή βία) συμβαίνει όταν ένα μέλος της οικογένειας επιχειρεί με τις πράξεις και τη συμπεριφορά του να επιβληθεί ή να βλάψει ένα άλλο μέλος της οικογένειας σωματικά ή ψυχολογικά. Μπορεί να προέρχεται από άντρες, από γυναίκες ή και από τους δυο, σε σχέσεις μεταξύ του αντίθετου φύλου και σε σχέσεις μεταξύ του ίδιου φύλου, σε σχέση γονέα προς παιδί και σε σχέση παιδιού προς γονέα. Η μορφές που μπορεί να λάβει η ενδοοικογενειακή βία ποικίλουν:

ΣΩΜΑΤΙΚΗ

Η άμεση ή έμμεση σωματική βία  που έχει να κάνει για παράδειγμα με το μη επιθυμητό άγγιγμα έως το βιασμό και το φόνο, το πέταγμα αντικειμένων πάνω ή κοντά σε έναν άνθρωπο και την πρόκληση πόνου με οποιοδήποτε τρόπο. Ακόμη η εξαναγκαστική σεξουαλική επαφή χωρίς την οικειοθελή συγκατάθεση του άλλου με τη χρήση βίας. Στην ίδια κατηγορία ανήκει ακόμα και η απειλή των επιθετικών πράξεων. 

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ

Συμπεριλαμβάνει την απαγόρευση στο θύμα να δει τους φίλους και τους συγγενείς του και η απομόνωση από τις κοινωνικές του δραστηριότητες και επαφές. Επιπλέον, ο διασυρμός του άλλου για παράδειγμα μέσα από την εσκεμμένη διαστρέβλωση γεγονότων, τη διάδοση κακής φήμης ή την επινόηση ψεύτικων με σκοπό να βλάψει την προσωπικότητα και την κοινωνική του ζωή. 

ΛΕΚΤΙΚΗ

Περιλαμβάνει τις λεκτικές απειλές για χρήση βίας ενάντια στο «θύμα» ή στα  μέλη της οικογένειας –συμπεριλαμβανομένου και τα παιδιά –. Εμπεριέχει απειλές, υποτιμητικές και εξευτελιστικές λεκτικές επιθέσεις. Στην περίπτωση των παιδιών πρόκειται για την προσδοκία πως η αρνητική κριτική θα  δημιουργήσει ένα «καλό παιδί», πράγμα το οποίο αποτελεί άλλοθι του γονέα για την μη τήρηση σωστών μεθόδων διαπαιδαγώγησής του.  

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ

Η ψυχολογική βία είναι δύσκολο να ανιχνευτεί. Η ψυχολογική κακοποίηση αναφέρεται σε πράξεις όπως η έντονη συναισθηματική απάθεια, η αδυναμία συναισθηματικού μοιράσματος και επαφής, τα παιχνίδια με το μυαλό του άλλου π.χ. η χειραγώγηση των συναισθημάτων του άλλου που οδηγεί σε τρόμο, φόβο, δυσκολία χαλάρωσης, ενοχές και αμφιβολία. Συχνά, ο δράστης, εκφοβίζει το θύμα μέσω ποικίλων απειλών. 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

Πρόκειται για την οικονομική στέρηση και χειραγώγηση του άλλου μέσα από τα χρήματα ή άλλα υλικά αγαθά, όπως ο έλεγχος των οικονομικών του άλλου με τρόπο κυριαρχικό και υποτιμητικό,  και εκβιασμός μέσω των χρημάτων. Ακόμη, η στέρηση του δικαιώματος του άλλου για οικονομική αυτονομία ή η εσκεμμένη στέρηση οικονομικής υποστήριξης του άλλου για την καλλιέργεια εξάρτησης  –π.χ. σε περιπτώσεις που η γυναίκα δεν εργάζεται- συνήθως αναγκάζοντάς το θύμα να αρχίσει να ικετεύει για οικονομική υποστήριξη.

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ζήσει μέσα στην οικογένεια τους τουλάχιστον ένα περιστατικό κακοποίησης ή βίας σε μικρό ή μεγάλο βαθμό έστω μια φορά σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Είναι, όμως, μια συμπεριφορά που δεν πρέπει να είναι ανεκτή, ούτε νομικά, ούτε ηθικά, ούτε ψυχολογικά από τις σημερινές κοινωνίες, αφού τα αποτελέσματά της είναι μόνο επιβλαβή. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι πως η καλή πληροφόρηση μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση, την πρόληψη και την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου.

Ελένη Α. Αλεξανδρίδου

Φιλόλογος

Πτυχιούχος Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας  Ιωαννίνων

Ειδίκευση στον Τομέα της Παιδαγωγικής Επιστήμης

Κάτοχος Πιστοποίησης Επάρκειας Γνώσης της Γραφής Braille

www.filologosonline.gr

 e-mail: filologosonline.gr@gmail.com